بلاکچین لایه صفر: پر کردن شکاف بین بلاکچین‌ها

در دنیای تکنولوژی بلاکچین که به سرعت در حال تکامل است، قابلیت همکاری به یک مسئله کلیدی تبدیل شده است؛ زیرا شبکه‌های مختلف بلاکچین برای برقراری ارتباط با یکدیگر چالش‌هایی دارند که باید بر آن غلبه کنند. این به اصطلاح منجر به «قبیله‌گرایی در بلاکچین» شده است و کاربران را به بخش‌های مختلف در پشت بلاکچین‌های لایه ۱ مختلف و همچنین شکل‌گیری اکوسیستم‌های مستقلی که روی هر زنجیره عمل می‌کنند، تقسیم کرده است.

متاسفانه این چالش تعامل کاربران با مفیدترین برنامه‌ها و پروتکل‌های غیرمتمرکز را نیز دشوارتر کرده است – زیرا آنها باید کیف پول‌های مستقل و متنوع را برای هر زنجیره‌ای که می‌خواهند با آن تعامل داشته باشند، مدیریت کنند.

حال بلاکچین‌های لایه صفر (Layer 0) مانند پولکادات و کازماس در تلاش برای حل این مشکل هستند. آنها با فعال کردن ارتباطات کراس‌چین (Cross-chain) و قابلیت همکاری، راه‌حلی برای این چالش ارائه می‌دهند و به تولید یک اکوسیستم بلاکچین منسجم‌تر کمک می‌کنند.

بلاکچین لایه صفر چیست؟

لایه صفرها بلاکچین‌هایی هستند که هدفشان تسهیل تبادل یکپارچه داده‌ها و یا ارزش بین بلاکچین‌های مستقل است – به طور بالقوه شامل پلتفرم‌های لایه ۱ و لایه ۲.

در حال حاضر، بیشتر بلاکچین‌ها از یکدیگر جدا هستند. هرکدام دفتر کل خود، مجموعه قراردادهای هوشمند خود و در بسیاری از موارد، پایگاه کاربری خود را – به دلیل قبیله‌گرایی در بلاکچین – حفظ کرده‌اند.

این منجر به تکرار تلاش‌های یکسان شده است، به‌طوری‌که بسیاری از توسعه‌دهندگان DApp ترجیح می‌دهند قراردادهای هوشمند خود را بر روی چندین بلاکچین مختلف مستقر کنند – به طور بالقوه کامیونتی خود را تقسیم کرده و موانع UI را معرفی می‌کنند.

همچنین می‌تواند منجر به حملات خون‌آشام شود، جایی که یک پلتفرم کپی (Copycat) تلاش می‌کند تا نسخه قبلی خود را یکی کند و نقدینگی، کاربران یا سایر منابع کلیدی را تخلیه کند.

لایه صفرها با کمک به توسعه‌دهندگان – که همکاری را بر رقابت ترجیح می‌دهند – با اطمینان از اینکه برنامه‌ها و محصولاتی که در یک زنجیره توسعه می‌دهند می‌توانند با دارایی‌ها و کاربرانی که در زنجیره‌های دیگر وجود دارند ارتباط برقرار کنند و با آنها تعامل داشته باشند، این رویه را تغییر می‌دهند.

روشی که آنها این کار را انجام می‌دهند می‌تواند به طور قابل توجهی بین پلتفرم‌ها متفاوت باشد، از پروتکل‌های قابلیت همکاری کامل مانند چارچوب Polkadot’s Substrate تا راه‌حل‌های مدولارتر مانند پروتکل ارتباطات بین بلاکچین (IBC) کازماس.

با ایجاد شبکه‌ای از بلاکچین‌های متصل، لایه صفرها قصد دارند دیوارهای بین شبکه‌های مختلف بلاکچین را بشکنند و یک اکوسیستم مشارکتی و تعاملی را ارتقا دهند. این به طور بالقوه می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای نوآوری و توسعه و همچنین کارایی و مقیاس‌پذیری بیشتر در صنعت بلاکچین باز کند.

از آنجایی که فضای بلاکچین به تکامل و بلوغ خود ادامه می‌دهد، لایه صفر احتمالاً نقش مهمی در امکان تبادل یکپارچه داده‌ها و ارزش بین شبکه‌های مختلف بلاکچین ایفا می‌کند.

لایه صفر چگونه کار می‌کند؟

چشم‌انداز لایه صفر اکنون بسیار متنوع است و بیش از دوازده پلتفرم اکنون در حال رقابت برای تبدیل شدن به رشته‌ای هستند که شکاف‌های بین بلاکچین‌ها را پر می‌کند.

هدف همه اینها، اتصال بلاکچین‌های مختلف به یکدیگر است تا یک اکوسیستم منسجم‌تر و متقابل‌تر را تشکیل دهند که در آن ارتباطات کراس‌چین ساده و کارآمد می‌شود. اما روشی که آنها برای انجام این کار تلاش می‌کنند از پلتفرم به پلتفرم دیگر متفاوت است.

با این اوصاف، برخی از تکنیک‌ها، اصول، پروتکل‌ها و فناوری‌های زیربنایی مشترکی وجود دارد که اکثر این پلتفرم‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند.

برخی از این موارد عبارتند از:

مبادله اتمی (Atomic Swap)

بلاکچین‌های لایه صفر از مبادله اتمی برای انتقال دارایی‌ها از یک زنجیره به زنجیره دیگر بدون نیاز به یک واسطه مورد اعتماد استفاده می‌کنند. سوآپ اتمی موارد استفاده مانند استخرهای نقدینگی و معاملات کراس‌چین را امکان‌پذیر می‌کند.

اوراکل‌های داده کراس‌چین

اینها به بلاکچین‌ها اجازه می‌دهد تا به طور ایمن به داده‌های خارج از زنجیره قابل اعتماد دسترسی داشته باشند و از آنها استفاده کنند. همچنین به لایه‌های ۱ و لایه ۲ مستقل اجازه می‌دهند به اطلاعات از زنجیره‌های مختلف دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، پلتفرم‌هایی مانند Chainlink پروتکل‌های قابلیت همکاری مانند پروتکل قابلیت همکاری کراس‌چین (CCIP) را ارائه می‌کنند تا به بلاکچین‌ها در دریافت و تبادل داده‌ها از نودهای اوراکل به روشی استاندارد شده کمک کنند.

ارسال پیام دلخواه

عملاً همه لایه صفرها دارای راهی برای ارسال پیام‌های دلخواه بین زنجیره‌ها هستند که امکان تبادل یکپارچه داده‌ها را بین هر یک و همه زنجیره‌ها در اکوسیستم لایه صفر فراهم می‌کند. برخی از نمونه‌های و پروتکل‌های ارسال پیام دلخواه عبارتند از: قالب پیام متقابل اجماع پولکادات (XCM)، پروتکل ارتباط زنجیره‌ای Wanchain (WCCC)، و پروتکل ارتباطی Inber-Blockchain Cosmos SDK (IBC).

اجماع مشترک

با ارائه یک مکانیسم اجماع زیربنایی برای همه زنجیره‌های مرتبط، لایه صفرها می‌توانند کارایی را به طور گسترده بهبود بخشند و استفاده از منابع موجود را به حداکثر برسانند. این همچنین می‌تواند با پشتیبانی از یک شبکه اعتبارسنجی بزرگ‌تر و متنوع‌تر، به بهبود امنیت منجر شود.

پل‌ها

اکثریت قریب به اتفاق پلتفرم‌ها از پل‌ها استفاده می‌کنند که از ترکیب قراردادهای هوشمند و APIها برای تسهیل ارتباط بین دو یا چند زنجیره استفاده می‌کنند و می‌توانند به روش‌های مختلفی از جمله از طریق مکانیسم‌های متمرکز یا غیرمتمرکز پیاده‌سازی شوند. دارایی‌ها یا داده‌هایی که بین زنجیره‌ها جابه‌جا می‌شوند می‌توانند با طیف گسترده‌ای از پلتفرم‌ها و پروتکل‌ها استفاده شوند.

امنیت مشترک

بسیاری از بلاکچین‌های لایه صفر یک منبع امنیتی مشترک را به زنجیره‌های متصل ارائه می‌دهند که به آنها امکان می‌دهد شبکه نود یا ماینر خود را بوت‌استرپ کنند و حتی اگر نسبتاً کوچک یا غیرفعال باشند، ایمن باقی بمانند. زنجیره رله پولکادات یک نمونه بارز است.

برجسته‌ترین لایه صفرها کدامند؟

امروزه بیش از دوازده پلتفرم با ویژگی‌های لایه صفر وجود دارد. برخی از آنها پیش از این به موفقیت چشمگیری دست یافته‌اند، در حالی که برخی دیگر هنوز نسبتاً ناشناخته هستند. بسیاری از بلاکچین‌های لایه ۱ اکنون از طریق چندین لایه صفر به یکدیگر متصل شده‌اند، به این معنی که رقابت بین پلتفرم‌ها وجود دارد.

اینها در حال حاضر در معیارهای مختلف، از جمله ویژگی‌های قابلیت همکاری، امنیت، کامیونتی و اکوسیستم، و پذیرش رقابت می‌کنند. و در حالی که چندین پلتفرم در حال حاضر پیشتاز هستند، توافق روشنی در مورد اینکه کدام لایه صفر(ها) در سال‌های آینده بر صنعت تسلط خواهند داشت، وجود ندارد.

دو مورد از محبوب‌ترین پلتفرم‌های موجود در حال حاضر عبارتند از:

پولکادات (Polkadot)

شناخته‌شده‌ترین و مسلماً جامع‌ترین پلتفرم لایه صفر، پولکادات است که در سال ۲۰۱۷ در یکی از بزرگ‌ترین ICOهای تمام دوران تأمین مالی شد.

این پلتفرم از یک زنجیره رله مرکزی (Central Relay Chain) تشکیل شده است که آرایه وسیعی از پاراچین‌ها به آن متصل است – که هر کدام یک بلاکچین خاص برنامه کاربردی مستقل هستند. پولکادات اجازه می‌دهد تا داده‌ها و توکن‌ها بین این پاراچین‌ها بدون هیچ محدودیتی منتقل شوند و به برنامه‌ها و دارایی‌های موجود در بلاکچین‌های مختلف به روش‌هایی که قبلاً غیرممکن بود، اجازه تعامل داشته باشند.

پولکادات برای اولین بار در می ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد و اکنون ده‌ها پروژه بر روی این پلتفرم ساخته شده است – که تعدادی از آنها قبلاً به عنوان پاراچین مستقر شده‌اند. این شامل Moonbeam، Acala، Astar، Clover و Parallel است.

کازماس (Cosmos)

دومین پلتفرم شناخته شده لایه صفر، کازماس برای تامین انرژی یک شبکه به هم پیوسته از هزاران بلاکچین که شبکه کازماس را تشکیل می‌دهند، طراحی شده است.

یکی از ستون‌های کلیدی کازماس، پروتکل ارتباطات بین بلاکچینی (ICP) است که برای تبادل داده‌ها و دارایی‌ها در میان بلاکچین‌ها در اکوسیستم کازماس استفاده می‌شود. برای اینکه بلاکچین‌های مستقل با IBC سازگار باشند، باید حداقل عملکردها را داشته باشند – اما هیچ محدودیتی برای توپوگرافی شبکه یا مکانیسم توافقی آنها وجود ندارد.

توسعه‌دهندگان می‌توانند از Cosmos SDK برای ایجاد زنجیره‌ها و برنامه‌های کاربردی خود در اکوسیستم کازماس استفاده کنند.

در قلب این «اینترنت بلاکچین»، Cosmos Hub قرار دارد. این بلاکچین گل سرسبد در شبکه کازماس بود و برای اتصال و تعامل با سایر بلاکچین‌های موجود در شبکه طراحی شده است.

مانند بسیاری از پلتفرم‌های لایه صفر، کازماس از سیستمی از پل‌ها و نودهای رله برای انتقال دارایی‌ها و داده‌ها بین زنجیره‌ها استفاده می‌کند و امکان استفاده از آن را در سراسر شبکه کازماس فراهم می‌کند.

منبع: coinmarketcap