چه دلایلی باعث کاهش ارزش ارز ملی یک کشور می‌شود؟

به زبان ساده، کاهش ارزش پول به کاهش ارزش یک واحد پول در برابر ارزش یک واحد ارز خارجی معیار اشاره دارد. در کشورهایی با عوامل بنیادی ضعیف مانند کسری حساب جاری و نرخ تورم بالا، کاهش ارزش پول رایج است. از سوی دیگر، کاهش ناگهانی و زیاد ارزش ارز یک کشور ممکن است سرمایه‌گذاران خارجی را که نگران ادامه روند کاهشی ارز هستند، وحشت‌زده کند و آنها را وادار به خروج دارایی‌های خودشان از کشور کند – که در نتیجه فرار سرمایه‌گذار خارجی باعث تضعیف بیشتر ارز می‌شود.

کاهش ارزش پول ناشی از عوامل متعددی از جمله سیاست پولی سست (مثل نرخ بهره پایین) و تورم بیش از حد است. انحراف از نرخ بهره‌ای که بازار انتظار دارد هم می‌تواند باعث کاهش ارزش پول شود. برای مبارزه با تورم، بانک‌های مرکزی نرخ بهره را افزایش می‌دهند، زیرا تورم بیش از حد می‌تواند منجر به کاهش ارزش پول شود. تورم همچنین می‌تواند هزینه نهاده‌های صادراتی را افزایش داده و رقابت‌پذیری صادرات یک کشور را در بازارهای بین‌المللی کاهش دهد.

عوامل موثر بر نرخ ارز

عوامل متعددی در افزایش نرخ ارز نقش دارند. در ادامه به 8 مورد از مهم‌ترین عواملی که می‌توانند بر نرخ ارز تأثیر بگذارند اشاره خواهیم کرد:

نرخ تورم

تغییرات تورم بازار باعث تغییر در نرخ ارز می‌شود. کشوری که نرخ تورم کمتری نسبت به کشور دیگر دارد، شاهد افزایش ارزش پول خود خواهد بود. قیمت کالاها و خدمات در جایی که تورم پایین است با سرعت کمتری افزایش می‌یابد. کشوری با نرخ تورم به طور مداوم پایین‌تر، ارزش ارز رو به افزایشی را نشان می‌دهد در حالی که کشوری با تورم بالاتر معمولاً کاهش ارزش پول خود را مشاهده می‌کند و معمولاً با نرخ‌های بهره بالاتر همراه است. یکی از دلایل رشد تورم چاپ پول توسط دولت‌ها است. وقتی عرضه پول زیاد می‌شود تقاضا نیز افزایش پیدا می‌کند و قیمت‌ها رشد می‌کنند. عرضه زیاد پول باعث کاهش ارزش آن می‌شود.

نرخ بهره

تغییرات نرخ بهره بر ارزش پول و نرخ تبدیل دلار تأثیر می‌گذارد. نرخ‌های فارکس، نرخ بهره و تورم همگی با هم مرتبط هستند. افزایش نرخ‌های بهره باعث افزایش ارزش پول کشور می‌شود، زیرا نرخ‌های بهره بالاتر وام گرفتن را گران می‌کند و پول کمتری در اختیار عموم قرار می‌گیرد و به نوعی عرضه پول کم می‌شود.

حساب جاری کشور/تراز پرداخت‌ها

حساب جاری یک کشور منعکس‌کننده تراز تجاری و درآمد سرمایه‌گذاری خارجی است – که شامل تعداد کل معاملات از جمله صادرات، واردات، بدهی و غیره است. کسری در حساب جاری به دلیل صرف بیشتر ارز خود برای واردات محصولات نسبت به درآمد حاصل از صادرات، باعث کاهش ارزش ارز ملی می‌شود.

بدهی دولت

بدهی دولتی بدهی عمومی یا بدهی ملی است که متعلق به دولت مرکزی است. کشوری که بدهی دولتی دارد، کمتر به سرمایه خارجی دست می‌یابد و این امر منجر به تورم می‌شود. اگر بازار بدهی دولت را در یک کشور خاص پیش‌بینی کند، سرمایه‌گذاران خارجی اوراق‌قرضه خود را در بازار آزاد می‌فروشند. در نتیجه کاهش ارزش نرخ ارز آن را به دنبال خواهد داشت.

شرایط تجارت

کسری تجاری نیز می‌تواند باعث تغییر نرخ ارز شود. در رابطه با حساب‌های جاری و تراز پرداخت‌ها، شرایط تجارت نسبت قیمت‌های صادراتی به قیمت‌های وارداتی است. شرایط تجارت یک کشور در صورتی بهبود می‌یابد که قیمت‌های صادراتی آن با نرخی بیشتر از قیمت‌های وارداتی‌اش افزایش یابد. این باعث درآمد بیشتر می‌شود که باعث افزایش تقاضا برای ارز کشور و افزایش ارزش پول آن می‌شود.

ثبات سیاسی و عملکرد اقتصادی

وضعیت سیاسی و عملکرد اقتصادی یک کشور می‌تواند بر قدرت پول آن کشور تأثیر بگذارد. کشوری که ریسک ناآرامی سیاسی کمتری دارد، برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب‌تر است، در نتیجه سرمایه‌گذاری را از کشورهای دیگر باثبات سیاسی و اقتصادی بیشتر دور می‌کند. افزایش سرمایه خارجی به نوبه خود منجر به افزایش ارزش پول داخلی آن می‌شود. کشوری که سیاست مالی و تجاری درستی دارد، هیچ جایی برای عدم‌اطمینان در ارزش پول خود نمی‌دهد. اما کشوری که مستعد سردرگمی‌های سیاسی و تحریم‌های مداوم است به احتمال زیاد شاهد کاهش نرخ ارز باشد.

رکود

زمانی که کشوری دچار رکود می‌شود، احتمالاً نرخ بهره آن کاهش می‌یابد و شانس آن برای به دست آوردن سرمایه خارجی را کاهش می‌دهد. در نتیجه، پول آن در مقایسه با سایر کشورها ضعیف می‌شود و در نتیجه نرخ ارز کاهش می‌یابد.

سفته‌بازی

اگر انتظار می‌رود ارزش پول یک کشور افزایش یابد، سرمایه‌گذاران برای کسب سود در آینده نزدیک، مقدار بیشتری از آن ارز را مطالبه خواهند کرد. در نتیجه ارزش ارز به دلیل افزایش تقاضا افزایش خواهد یافت.