چه چیزی عامل بحران مالی سال ۲۰۰۸ شد؟

امواج این فروپاشی جهان را فرا گرفت و هر قاره و کشوری را تحت تأثیر قرار داد. سپس، وقتی همه چیز تمام شد، زمان پیدا کردن مقصر فرا رسید. اینکه چه کسی باید بهای این سقوط را بپردازد. در ادامه خواهیم دید که شرکت بیمه AIG چطور از این موضوع قسر در رفت، در حالی که خودش بزرگ‌ترین عامل این فروپاشی بود.

قبل از صحبت در مورد AIG ، ابتدا باید آنچه را که در سال 2008 اتفاق افتاد و وقایعی که منجر به سقوط شد را درک کنیم.

در اواخر دهه 1990، آمریکا جریان عظیمی از سرمایه خارجی را از سمت روسیه و بسیاری از کشورهای آسیایی دریافت می‌کرد که در آن زمان درگیر بحران مالی بودند.

بانک‌های آمریکایی طبیعتاً نمی‌خواستند این پول یک گوشه بدون استفاده خاک بخورد، پس تصمیم گرفتند این پول را به آمریکایی‌ها از طریق وام مسکن قرض بدهند.

آمریکایی‌هایی هم که معمولاً وام مسکن دریافت نمی‌کنند، این بار دریافت وام مسکن مورد نیاز برای خرید خانه را بسیار آسان دیدند. بهرحال این «رویای آمریکایی» بود.

بانک‌ها دریافت وام را آسان و آسان‌تر کردند و وام‌های مسکنی با نرخ بهره قابل تنظیم همراه با پرداخت اولیه کم و پذیرش افرادی با اعتبار پایین، ایجاد کردند.

این وام‌های تقریباً ایده‌آل، وام‌های سوپرایم نامیده می‌شوند؛ کاری که بانک‌ها معمولاً به عنوان راهی برای کسب درآمد بیشتر انجام می‌دهند. به این شکل است که هزاران وام مسکن را با هم به عنوان یک اوراق قرضه واحد، که به عنوان CDO شناخته می‌شود، جمع می‌کنند و سپس این اوراق را به طرف‌های دیگر، مانند صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه یا سایر بانک‌ها می‌فروشند.

با این حال، از آنجایی که وام‌های سوپرایم ریسکی بودند، بسیاری از صندوق‌هایی که معمولاً این CDO ‌ها را می‌خریدند، نمی‌توانستند ریسک خرید آن‌ها را بپذیرند … مگر اینکه بانک‌ها کمی از حقه‌های مالی استفاده کنند.

اگر شما یک بیمه‌نامه‌ای خریدید که از شما در برابر خطرات و ریسک‌های CDO محافظت می‌کند، خیالتان برای خرید راحت می‌شود و اینجا بود که AIG وارد عمل شد.

AIG در آن زمان بزرگ‌ترین شرکت بیمه در آمریکا بود که در بیش از 80 کشور مختلف شعبه و دفتر داشت. آن‌ها از سال 1919 وارد بازار شده بودند و به عنوان بزرگ‌ترین شرکت بیمه آمریکا در بسیاری از صنایع معرفی شده‌اند. در سال 2008 آن‌ها صدها میلیارد دلار دارایی داشتند و در واقع در راه تبدیل شدن به اولین شرکت در جهان بودند که به ارزش بازار تریلیون دلاری دست یافته است.

حال ببینیم که این شرکت بزرگ برای تبدیل CDOهای بسیار ریسکی به محصولات ایمن‌تر چه می‌کرد.

در دفتر کوچکی در لندن، AIG در حال اجرای کیمیاگری در حوره مالی بود. آن‌ها بر روی CDOهایی که که از لحاظ اعتباری بسیار ضعیف بودند، بیمه می‌فروختند و عملاً آن را با رتبه خود AIG، که یک شرکت بسیار قوی و دارای رتبه بالا بود، مبادله می‌کردند.

این بیمه نامه به عنوان Credit default swap که به نوعی مبادله اعتبار است، شناخته می‌شد و به معنای واقعی کلمه رتبه اعتباری بد CDO را با رتبه اعتباری عالی شرکت بزرگ بیمه عوض می‌کرد. مردم هم همچنان در حال خرید این اوراق با رتبه وحشتناک CDO از بانک‌ها بودند، اما از آنجایی که AIG آن را بیمه کرده بود، پس خطرش چه بود؟

در عرض 5 سال، آن دفتر کوچک در لندن، که به عنوان بخش محصولات مالی شناخته می‌شود، شاهد چهار برابر شدن درآمدش به بیش از 3 میلیارد دلار در سال بود. هر بار که AIG سی دی او دیگری را می‌فروخت، از حق بیمه‌هایی که به آن پرداخت می‌شد، پول بی‌درد و سری به دست می‌آورد. که این باعث شد حریص‌تر شود

به طور معمول، اگر یک شرکت شما را بیمه یک میلیون دلاری می‌کند، باید یک میلیون دارایی در اطراف داشته باشد تا در صورت لزوم به شما پرداخت کند.

با این حال، AIG به جای اینکه بر سرمایه خودش تکیه کند، روی احتمال آماری عدم سقوط بازار مسکن حساب باز کرد. عجب اشتباهی! این استراتژی هم کار کرد منتها تا زمانی که در سال 2007 بازار مسکن سقوط کرد.

تمام آن وام‌های سوپرایم، نرخ‌های قابل تنظیم خود را افزایش دادند و میلیون‌ها آمریکایی که وام مسکن گرفته بودند، ناگهان دیدند که بازپرداخت ماهانه افزایش یافته است. وقتی که بازپرداخت ماهانه وام‌های مسکن متوقف شد، اوراق قرضه مملو از این وام‌های مسکن یعنی، CDOs هم شروع به فروپاشی کردند.

اما بانک‌ها و صندوق‌ها نگران چیزی نبودند و حق هم داشتند؛ زیرا بیمه نامه داشتند. بانک‌ها روی بیمه AIG حساب باز کرده بودند و انتظار داشتند طرف مقابل هم به این معامله احترام بگذارد، اما وقتی که زمانش فرا رسید، AIG متوجه شد کهCDO ‌های بسیار زیادی را بیمه کرده است که احتمالاً نمی‌تواند آن را پرداخت کند.

به محض اینکه خزانه AIG از پول خالی شد تمام بانک‌هایی که بیمه کرده بود هم شروع به سقوط کردند.

سرعت سقوط باورنکردنی بود: پول AIG در 15 سپتامبر 2008 تمام شد و در همان روز، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بانک‌های آمریکا، Lehman Brothers، عملاً ورشکست شد.

آن روز به عنوان زنگ بیداری برای دولت عمل کرد.

فدرال رزرو هم موضعی سختگیرانه در برابر حمایت‌های دولتی اتخاذ کرده بود و امیدوار بود که درس خوبی به وال‌استریت بدهد. با این حال، AIG آژانس بیمه کوچکی نبود و فدرال رزرو متوجه شد که اگر AIG شکست بخورد، مشکلی اساسی برای کل دنیا به وجود می‌آید.

تقریباً همه بانک‌ها و شرکت‌های بیمه دارای سهام و بیمه‌نامه‌هایی بودند که نزد AIG نگهداری می‌شدند. همه چیز بسیار درهم‌تنیده بود.

بنابراین، بزرگی شکست AIG می‌توانست همه چیز رو نابود کند. در 16 سپتامبر 2008، تنها یک روز پس از اینکه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده اعلام کرد دیگر هیچ کمک حمایتی مالی از سمت دولت وجود نخواهد داشت، دولت آن‌ها را نجات داد.

در ازای وام نقدی هنگفتی برای پرداخت CDOها، فدرال رزرو 80 درصد از سهام AIG را در اختیار گرفت و به دولت این امکان را داد که رهبری شرکت را تغییر دهد، که این کار رو هم کرد. آن‌ها مدیرعامل جدیدی را منصوب کردند که با حقوقی فقط 1 دلار استخدام شده بود و مسئولیت خنثی کردن پیچ‌وخم پیچیده مالی که AIG ایجاد کرده بود، را بر عهده گرفت.

پس از آن AIG مبلغ 165 میلیون دلار از حمایت مالی دولت را برای پرداخت پاداش‌های اجرایی استفاده کرد، نه برای عملکرد خوب، بلکه مشوقی برای کمک به خنثی کردن سال‌ها عملکرد بد مالی.

در مجموع، AIG کمک مالی 182 میلیارد دلاری دریافت کرد و در مارس 2009، آن‌ها بزرگ‌ترین ضرر در تاریخ شرکت‌ها را گزارش کردند. در نتیجه این اتفاقات، داوجونز در پایین‌ترین سطح خود از سال 1997 بسته شد و 50 درصد از سقف خودش در اکتبر 2007 ریزش کرد

AIG همچنین شکایتی را که علیه آن‌ها مطرح شده بود حل‌وفصل کرد و نزدیک به یک میلیارد دلار به سرمایه‌گذارانی که آسیب‌دیده بودند، پرداخت کرد. در نتیجه، AIG تعداد کارکنان خود را به کمتر از نصف در سال 2008 کاهش داد تا هزینه‌های خودش رو کاهش بدهد.

جالب اینجاست که وقتی شرایط آرام شد دولت سود خوبی از معامله‌ای کرده بود، به دست آورد.

در سال 2012، فدرال رزرو سهام خودش در AIG را فروخت و سود 22 میلیارد دلاری به جیب زد، که با توجه به اندازه کمک مالی، قابل توجه بود.

5 سال طول کشید تا اینکه دولت AIG را به اندازه کافی ایمن در نظر گرفت تا آن را از لیست شرکت‌هایی که سقوطشان تأثیرگذار است، حذف کند و از آن زمان این شرکت به روزهای خوب و خسته‌کننده بیمه بازگشته است.

منبع: Business Casual