مجوز CC0 در NFT چیست؟
شاید تابه‌حال در بسیاری از سایت‌ها، کتاب‌ها و… با علامت معروف © که به معنای «کلیه حقوق برای مؤلف محفوظ است» برخورد داشته‌اید؛ اما با دیدن (CC) داخل دایره حتماً تعجب کرده‌اید. ما در سیگما به بررسی مفهوم مجوز CC0 می‌پردازیم و در ادامه، کاربرد این ویژگی را در دنیای NFT بررسی خواهیم کرد.
قانون کپی‌رایت (©) چیست؟
قانون حق چاپ، یکی از قوانین مالکیت معنوی برای حمایت انحصاری از آثار اصلی موسیقی، هنری و ادبی است که در ایالات متحده برای اولین‌بار در سال ۱۷۹۰ ایجاد شد و به‌طور تقریبی امروزه بیشتر افراد جامعه با این قانون آشنا هستند. اگر در شبکه اجتماعی اینستاگرام فعال باشید، به احتمال زیاد به‌خوبی این قانون را درک و تجربه کرده‌اید.
اما خوب می‌دانیم شاید در دنیای وسیع اینترنت، این قانون کاستی‌هایی دارد.
Creative Commons (CC) چیست؟
این سازمان در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد و هدف آن این بود که در سایه قانون کپی‌رایت این امکان را برای مؤلفان و هنرمندان و… فراهم کند که بتوانند آثارشان را به‌صورت آزادانه در اختیار مردم قرار دهند و بقیه افراد توانایی استفاده آزادانه از آثار را داشته باشند.
مجوزهای CC در واقع، ابزار قانونی هستند که به افراد خلاق و سایر افراد دارای حقوق انحصاری این امکان را می‌دهد که ضمن رعایت سایر حقوق موجود، برای ارائه خلاقیت خود به مردم استفاده کنند. برای مثال، می‌توان از Wikipedia، Google Library Science که از این مجوز استفاده می‌کنند نام برد.
در Wikipedia، شما اجازه انتشار مطلب و ویرایش محتوای قبلی را دارید که مجوز CC، این اجازه را به شما داده است.
اگر به دنبال ویرایش و تنظیم و انتشار دوباره آهنگ مورد علاقه خود، بدون پرداخت حق‌تألیف هستید، نیاز دارید که آن آهنگ این مجوز را داشته باشد.
مجوز Creative Commons Zero (CC0) چیست؟
مجوز CC0 یکی از زیر مجموعه‌های مجوز CC است که حتی با نام مستعار CC Zero یا «No Rights Reserved» (هیچ حقوقی محفوظ نیست) هم شناخته می‌شود.
مجوز CC0 یکی از ابزارهای وقف عمومی است که به سازندگان و صاحبان اثر این اجازه را می‌دهد که آثارشان را در سطح جهانی به‌صورت عمومی منتشر کنند و حتی آن را ویرایش کنند.
کاربردهای مجوز CC0 در NFT
استفاده از مجوز CC0 مزایای متعددی دارد که مهمترین ویژگی آن، این است که احتمال افزایش آگاهی از برند پروژه NFT شما بیشتر می‌شود.
NFTهایی که در دنیا وجود دارند و حق چاپ، آن‌ها را محدود نمی‌کند، کاربران برای تکثیر و گسترش پروژه شما آزادند، و به طور قابل توجهی ارزش آن پروژه بالا می‌رود.
بسیاری از سازندگان آثار از این مجوز برای مقاصد تجاری (شناخته شدن بیشتر برند) و افزایش کیفیت آثار با ویرایش آن‌ها توسط بقیه افراد، استفاده می‌کنند.
برای یک مثال عامیانه، می‌توان به موضوع اینستاگرام اشاره کرد. برای خیلی از کاربران ایرانی، استفاده از موزیک‌هایی که حق کپی‌رایت دارند، ممنوع است و اگر از آن‌ها استفاده کنند، اینستاگرام آن‌ها را حذف می‌کند؛ اما اگر موزیک‌ها دارای مجوز CC0 باشند، کاربران به‌راحتی از موزیک‌ها استفاده می‌کنند و باعث شناخته شدن بیشتر برند آن‌ها می‌شود.
مزایا و معایب استفاده از مجوز CC0 در NFT
CC0 NFTs مزایا و معایب خود را دارند. بااین‌حال، بیشتر مزایا می‌توانند جنبه‌های منفی نیز داشته باشند.
وقتی صاحب یک CC0 NFT هستید، می‌توانید آن اثر هنری را به هر شکلی که می‌خواهید ارائه دهید. برای استفاده از NFT لازم نیست از صاحب پروژه یا هنرمند اجازه بخواهید.
از طرف دیگر، هر کس دیگری نیز می‌تواند از آن استفاده کند. این بدان معناست که شخصی که NFT شما را با کلیک راست ذخیره کرده است، به‌اندازه شما حق دارد. بله، حتی یک فرد کاملاً غریبه می‌تواند از برند آن برای شرکت خود استفاده کند.
صاحبان پروژه‌های CC0 NFT هیچ کنترلی بر برند خود ندارند و هر شخصی به هر صورتی که بخواهد می‌تواند از آن آثار و برند، استفاده کند.
چه پروژه‌های NFT از مجوز CC0 استفاده می‌کنند؟
در زیر، لیست تعدادی از پروژه‌های محبوب NFT که از مجوز CC0 استفاده می‌کنند را نام برده‌ایم. با تحقیق در مورد این پروژه‌ها، می‌توانید به کاربرد بیشتر مجوزهای مربوط به سی سی صفر، پی ببرید.
- Nouns
- Lil Nouns
- Mfers
- Goblintown
- CrypToadz
- Xcopyart
- Cryptodickbutts
- Lootproject
- Moonbirds
- Oddities_xyz
- Terraforms
Goblintown
۱۰۰۰۰ آواتار NFT همگی CC0 هستند؛ بنابراین، به دارندگان این امکان را می‌دهند که آن‌ها را به هر نحوی تجاری کنند. در این مورد، داشتن یک NFT Goblintown که تحت مجوز Creative Commons ثبت شده، ممکن است ارزشمند باشد.
Nouns
این پروژه به گفته جامعه NFT، یکی از موفق‌ترین پروژه‌ها در زمینه CC0 است.
برخلاف بیشتر مجموعه‌های ان اف تی، Nouns محدودیت تعداد ندارد. در عوض، NounsDAO، هر روز یک دارایی دیجیتال جدید را به حراج می‌گذارد. برنامه پروژه این است که این روند را «برای همیشه» ادامه دهد؛ بنابراین، NounsDAO (که توسط همه دارندگان NFT اداره می‌شود) یکی از بزرگ‌ترین گنجینه‌ها را در حوزه NFT دارد.
مقایسه آماری بازار مجوز CC0 و بقیه مجوزها (تراکنش‌ها و حجم معاملات)
همان طور که در نمودار زیر نشان‌داده‌شده است در ۳۰ روز گذشته، ۱۰ مجموعه برتر NFT در حجم معاملات که مجوزهای غیر از CC0 هستند، مجموعاً ۱۶۸ میلیون دلار بوده است.
حجم معاملات ۵ مجموعه NFT که مجوز CC0 دارند در ۳۰ روز گذشته، ۳۲ میلیون دلار بود. این حدود ۲۷ درصد از حجم معاملات ۱۰ مجموعه برتر NFT با مجوز CC0 را نشان می‌دهد.
ما مجموعاً در ۳۰ روز گذشته برای این ۱۰ مجموعه برتر NFT بدون مجوز سی‌سی‌زیرو، ۸۹۱۷۷ تراکنش داریم.
وقتی به مجموعه‌های دارای مجوز CC0 نگاه می‌کنیم، در مجموع ۷۱۴۰ تراکنش داریم که ۸ درصد در مقایسه با آمار قبلی بالا است.
مجموعه‌های دارای مجوز CC0، در حال حاضر، تقریباً ۳۰٪ از حجم معاملات مجموعه‌های بدون مجوز CC0 را در ۳۰ روز گذشته داشته‌اند، حتی با ۸٪ از تعداد تراکنش. این اعداد افزایش خواهند یافت، زیرا مجموعه‌های بیشتری در حال تغییر به مجوز CC0 هستند.
نتیجه‌گیری
با بررسی‌‌هایی که در سیگما انجام دادیم، مجوز CC0 یکی از مجوزهایی است که توسعه‌دهندگان NFT از آن برای مقاصد مختلفی استفاده می‌کنند.
بیشترین مورد استفاده از آن برای دیده‌شدن بیشتر برند NFT است.
از طرفی در بررسی‌ها مشاهده کردیم که این مجوز به هر شخصی اجازه می‌دهد که از آثار به هر شکلی که می‌خواهد استفاده کند. حال باید دید با وجود به توسعه روزافزون اینترنت، بلاکچین و وب ۳، آیا این مجوز می‌تواند مشکلاتی که قانون کپی‌رایت داشت را برطرف کند؟ از طرفی آیا ممکن است این قانون باعث به‌وجودآمدن مشکلات جدیدتری شود؟
به نظر شما آینده NFTها با استفاده از مجوز CC0 چه تغییری خواهد کرد؟
سؤالات متداول
- مجوز Creative Commons Zero (CC0) چیست؟
این مجوز به سازندگان و صاحبان اثر این اجازه را می‌دهد که آثارشان را در سطح جهانی به‌صورت عمومی منتشر کنند و کاربران می‌توانند آثار مورد علاقه خود را بدون هیچ دغدغه‌ای در اینترنت منتشر کنند و حتی آن را ویرایش کنند.
- کاربردهای مجوز CC0 در NFT چیست؟
استفاده از مجوز CC0 مزایای متعددی دارد که مهمترین ویژگی آن‌ها، این است که احتمال افزایش آگاهی از برند پروژه NFT شما بیشتر می‌شود.
بسیار مفید و عالی!
سلام محمد عزیز، خوشحالیم بابت اینکه براتون مفید بود.