هارد فورک (Hard forks) چیست؟ چه تاثیری بر شبکه ارز دیجیتال می‌گذارد؟

در دنیای بلاکچین، اصطلاحات بسیاری وجود دارد که آگاهی از آن‌ها می‌تواند به ما در افزایش اطلاعات نسبت به آن‌ها بیفزاید. طبیعتاً ارزهای دیجیتال می‌توانند سهم زیادی از آینده اقتصاد را به خود اختصاص دهند؛ پس آگاهی بیشتر در مورد آن‌ها می‌تواند اهمیت بسیاری برای ما داشته باشد. با توجه به این که بلاکچین یک شبکه غیرمتمرکز است، ایجاد تغییرات در آن باید با نظر اجماع کاربران صورت بگیرد که طبیعتاً نتایج بزرگی را در پی خواهد داشت.

یکی از مفاهیم و اصطلاحات مهمی که در دنیای ارزهای دیجیتال با آن روبه‌رو می‌شویم، موضوع فورک (Fork)، سافت فورک (Soft fork) یا هارد فورک (Hard fork) است.

در این مطلب از سیگما می‌خواهیم تا به بررسی انواع فورک‌ها (Hard forks) بپردازیم تا ببینیم وقتی گفته می‌شود فلان ارز حاصل فورک فلان پروژه است، منظور چیست؛ اگر شما نیز می‌خواهید تا با مفهوم اصلی این اصطلاحات آشنا شوید، با ما همراه باشید.

فورک چیست؟

فورک «Fork» در لغت به معنای «چنگال» است؛ اما در اصطلاحات دنیای فناوری به ایجاد تغییرات در یک نرم‌افزار یا سیستم و ایجاد یک نرم‌افزار یا سیستم جدید گفته می‌شود.

به این معنی که ایجاد تغییرات در کدهای منبع‌باز گذشته، سبب ایجاد یک برنامه جدید و مستقل از برنامه قبلی شود. این عمل در دنیای ارزهای دیجیتال نیز معنی مشابه دارد. یعنی با ایجاد تغییرات در ساختار و پروتکل‌های یک ارز دیجیتال، می‌توان ارز دیجیتال جدیدی را ارائه داد که به آن فورک گفته می‌شود.

اما فورک‌ها خود بر دو نوع سافت‌فورک و هارد فورک (Hard fork) تقسیم می‌شوند که در ادامه به تعریف هریک از آن‌ها خواهیم پرداخت.

سافت فورک (Soft fork) چیست؟

سافت‌فورک به معنای یک فورک ساده است. به این معنی که تغییرات جزئی در ساختار یک پروژه رمزارزی صورت می‌گیرد.

این نوع از فورک، سبب جدایی پروژه جدید از پروژه قدیمی نمی‌شود. بلکه صرفاً آن را تا حدودی ارتقا می‌دهد. برای مثال، می‌توان به یک سافت فورک از پروژه شبکه بلاکچین بیتکوین اشاره کرد؛ اضافه شدن آدرس‌های چندامضایی به شبکه بیتکوین، سبب ایجاد سافت فورک «SH2P» شد.

به این معنی که یک ارز دیجیتال جدید و جداگانه از بیتکوین صورت نگرفت، بلکه صرفاً یک تغییر جزئی در آن اتفاق اُفتاده است. بنابراین وقتی نام سافت فورک را شنیدیم، باید بدانیم که تغییرات جزئي و کوچکی در ساختار یک شبکه بلاکچین اتفاق اُفتاده که داده‌های قبلی شبکه را نامعتبر نکرده است!

هارد فورک (Hard fork) چیست؟

هارد فورک (Hard fork) برعکس سافت فورک است؛ به این معنی که هارد فورک (Hard fork) به تغییرات بزرگ در ساختار یک شبکه بلاکچین یا پروژه رمزارزی اشاره دارد.

تغییراتی که در پی آن، یک پروژه جدید از پروژه اصلی حاصل می‌شود. هارد فورک معمولاً سبب می‌شود تا نسخه‌های پیشین یک پروژه نامعتبر شوند. همین موضوع سبب می‌شود تا تغییرات صورت گرفته، پروژه قبلی و پروژه جدید یک پروژه را از هم جدا کند.

از جمله هارد فورک‌های انجام شده در شبکه بیتکوین می‌توان لایت‌کوین و بیتکوین‌کش را نام برد که هردو در جریان انجام هارد فورک در شبکه بیتکوین ایجاد شده‌اند.

همچنین اتریوم «Ethereum» با نماد «ETH» نیز حاصل هار فورک در اتریوم قبلی است که امروزه به عنوان اتریوم کلاسیک «Ethereum Classic» است که اکنون با نماد «ETC» شناخته می‌شود!

«هارد فورک» در مقابل «سافت فورک»

هارد فورک (Hard fork) و سافت فورک (Soft fork) اساساً یکسان هستند؛ به این معنا که وقتی کد موجود پلتفرم ارزهای دیجیتال تغییر می‌کند، نسخه قدیمی در شبکه باقی می‌ماند، در حالی که نسخه جدید ایجاد می‌شود.

با استفاده از سافت فورک، تنها یک بلاکچین با پذیرش به‌روزرسانی توسط کاربران، معتبر باقی می‌ماند. در حالی که با هارد فورک، هر دو بلاکچین قدیمی و جدید در کنار هم وجود دارند.

به این معنی که نرم‌افزار باید به‌روز شود تا طبق قوانین جدید کار کند. هر دو فورک یک شکاف ایجاد می‌کنند، اما یک هارد فورک (Hard fork) دو بلاکچین ایجاد می‌کند و یک سافت فورک یکی را ایجاد می‌کند. با توجه به تفاوت‌های امنیتی بین هارد و سافت فورک، تقریباً همه کاربران و توسعه‌دهندگان به هارد فورک نیاز دارند، حتی زمانی که به نظر می‌رسد سافت فورک می‌تواند این کار را انجام دهد!

تعمیرات اساسی بلوک‌ها در یک بلاکچین به مقدار زیادی قدرت محاسباتی نیاز دارد، اما حریم خصوصی به دست آمده از هارد فورک (Hard fork) منطقی‌تر از استفاده از سافت فورک است!

هارد فورک‌ها (Hard fork) به چه صورت‌هایی انجام می‌شوند؟

هارد فورک‌ها به‌صورت کاملاً کلی به دو صورت انجام می‌شوند. اولی هارد فورک‌های برنامه‌ریزی شده است که به هارد فورک‌هایی گفته می‌شود که در نقشه راه بلاکچین قرار داشته و به مرور مسیر خود را طی می‌کند.

اجرای این هارد فورک‌ها (Hard forks) برای بهبود شبکه ضروری است و هیچ مخالفتی در مسیر آن‌ها وجود ندارد. البته این مدل از هارد فورک‌ها، علی‌رغم این که شبکه را به مرور ارتقا می‌دهند، اما جدایی و ایجاد یک شبکه دیگر را به همراه ندارند.

در برابر فورک‌های برنامه‌ریزی شده، برخی دیگر از هارد فورک‌ها وجود دارند که به‌صورت بحث برانگیز و هیجانی صورت می‌گیرند؛ به این معنی که از قبل برای انجام آن‌ها هیچ برنامه‌ریزی صورت نگرفته است. ایجاد دو پروژه مجزا از یک شبکه بلاکچین، معمولاً توسط چنین هارد فورک‌هایی صورت می‌گیرد!

می‌بینید که موضوع فورک‌ها در کرپیتو، یک موضوع فرار است که به بررسی‌های بسیار نیاز دارد. شما می‌توانید اطلاعات بیشتر در این زمینه را از طریق منابع اصلی هر پروژه رمزارزی پیگیری نمایید.

هدف هارد فورک (Hard fork) چیست؟

اینکه هدف هارد فورک (Hard fork) چیست، می‌تواند پاسخ‌های فراوانی را به دست بدهد؛ چراکه هارد فورک (Hard fork) با اهداف مختلفی انجام می‌شود که از جمله این اهداف می‌توان موارد زیر را بررسی کرد:

• رفع مشکلات شبکه

شبکه بلاکچین نیز مانند هر فناوری نوظهور دیگر، مراحل تکامل خود را طی می‌کند. به همین خاطر به به‌روزرسانی‌های پی‌در‌پی نیاز دارد.

هارد فورک‌ها اغلب سبب ارتقای شبکه و حل مشکلاتی می‌شوند که نسخه قدیمی وجود داشته است. البته یکی از اصلی‌ترین این موارد، حل مشکلات امنیتی است. هارد فورک‌ها می‌توانند باگ‌های امنیتی را پوشش دهند!

• بازگشت اعتماد و سرمایه

برخی از پروژه‌های رمزارزی مورد حمله سایبری قرار می‌گیرند و در اثر این حملات، دارایی کاربران آن شبکه از دست رفته و شبکه بی‌اعتبار می‌شود.

این اتفاق در سال ۲۰۱۶ برای شبکه ارز دیجیتال اتریوم افتاد. در نهایت این پروژه توانست با انجام یک هارد فورک (Hard fork)، پروژه جدید اتریوم را مطرح کرده و پروژه قبلی را به اتریوم کلاسیک تغییر نام دهد. در اتریوم جدید ایجاد شده، سرمایه کاربران به آن‌ها برگردانده شد و اتریوم بیش از هر زمان دیگر به شهرت و اعتبار رسید!

• افزودن قابلیت‌های جدید

بلاکچین یک شبکه غیرمتمرکز است که داده‌های ثبت شده در آن غیرقابل تغییر هستند. بنابراین اضافه کردن قابلیت‌های جدید و گسترده به آن، به هارد فورک (Hard fork) نیاز دارد. به طوری‌که در جریان یک تغییر بزرگ می‌توان، امکانات بیشتری را به یک شبکه رمزارزی اضافه کرد!

هارد فورک‌ها (Hard fork) ارتقاءهای ضروری برای بهبود شبکه با پیشرفت تکنولوژی هستند. در واقع موضوع هارد فورک (Hard fork)، یک موضوع غیر قابل انکار و غیر قابل چشم‌پوشی در دنیای بلاکچین است که می‌تواند اهداف گسترده‌ای را در بر بگیرد. در اینجا به چند مورد از اهداف آن اشاره شد.

در ادامه برخی از هارد فورک‌های انجام شده را بررسی خواهیم کرد که ممکن است برای شما جالب باشد!

برخی از هارد فورک‌های مشهور در دنیای کریپتو

هارد فورک ارز دیجیتال دارای انواع مختلفی است که هریک با نام و عنوان مختص به خود شناخته می‌شوند. اما در اینجا صرفاً به بررسی برخی از پروژه‌ها می‌پردازیم که هارد فورک (Hard fork) در شبکه آن‌ها انجام شده‌ است. از جمله این پروژه‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:

• هارد فورک (Hard fork) بیتکوین

هارد فورک بیتکوین زمانی رخ می‌دهد که گره‌های مربوط به جدیدترین نسخه بلاکچین، نسخه‌های قدیمی آن را قبول نداشته باشند. تا به امروز هارد فورک‌های بسیاری در شبکه بیتکوین اتفاق افتاده است.

بیتکوین ایکس‌تی «Bitcoin XT» را می‌توان به نوعی اولین هارد فورک بیتکوین محسوب کرد. در این هارد فورک حدود ۲۴ تراکنش در ثانیه انجام می‌شد، در حالی‌که بیتکوین می‌توانست ۷ تراکنش در ثانیه را به انجام برساند.

بیتکوین ایکس‌تی با پیشنهاد ارتقا اندازه بلوک بیتکوین از یک مگابایت به ۸ مگابایت، در سال ۲۰۱۵ توسط کاربران بسیار مورد توجه قرار گرفت، اما چند ماه بعد محبوبیت خود را از دست داد و از بین رفت. دیگر هارد فورک بیتکوین، پروژه بیتکوین کلاسیک «Bitcoin Classic» بود که در سال ۲۰۱۶ پیشنهاد ارتقا اندازه بلوک از یک مگابایت به ۲ مگابایت را مطرح کرد.

بیتکوین کلاسیک نیز در ابتدا مورد توجه قرار گرفت، اما بعد محبوبیت خود را از دست دارد. بیتکوین کلاسیک هنوز هم وجود دارد و برخی از کاربران از آن حمایت می‌کنند. پس از آن نیز هارد فورک‌های دیگری در شبکه بیتکوین ایجاد شد که سگویت «SegWit» و بیتکوین کش «Bitcoin Cash» از مطرح‌ترین آن‌ها هستند که هریک به نوعی شبکه بیتکوین را تغییر داده‌اند!

• هارد فورک (Hard fork) اتریوم

همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، خود پروژه اتریوم، حاصل یک هارد فورک است. هارد فورکی (Hard fork) که پروژه قبلی ان را به اتریوم کلاسیک تبدیل کرده و نسخه جدیدی از اتریوم را در اختیار کاربران قرار داد. اما قضیه به همین جا ختم نمی‌شود و هارد فورک‌های بیشتری در انتظار اتریوم است.

وقتی کاربران به‌صورت گسترده به سمت استفاده از قابلیت‌های شبکه اتریوم تمایل پیدا کردند، این شبکه با محدودیت مقیاس‌پذیری و کارمزدهای بالا روبه‌رو شد. در نتیجه اتریوم برای اینکه بتواند محبوبیت خود را حفظ کند، وعده اتریوم۲ را به کاربران خود داد.

اتریومی که در آن مشکل مقیاس‌پذیری حل شده و در نتیجه هزینه‌های قابل قبولی را ارائه دهد. تا به امروز در مسیر رسیدن به اترویم ۲، هارد فورک‌های بسیاری انجام شده که از جمله آن‌ها می‌توان به هارد فورک بیزانس، قسطنطنیه، استانبول، برلین، لندن و… اشاره کرد.

هریک از هارد فورک‌های فوق، یکی از محدودیت‌های اتریوم را نشانه گرفته‌اند تا آن را در اتریوم ۲ رفع کنند. باید منتظر باشیم و ببینیم در نهایت این هارد فورک‌ها چه نتایج عمده‌ای را ایجاد می‌کنند.

• هارد فورک (Hard fork) کاردانو

شبکه بلاکچین کاردانو «Cardano» به‌عنوان نسل سوم بلاکچین‌ها شناخته می‌شود که یکی از ریبان اتریوم محسوب می‌شود.

هارد فورک (Hard fork)  اصلی این شبکه تحت عنوان «هارد فورک آلونزو» یکی از اساسی‌ترین هارفورک‌های این شبکه است که در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۱ روی شبکه کاردانو اجرایی شد و امکان ایجاد قراردادهای هوشمند در این شبکه را امکان‌پذیر کرد.

قراردادهای هوشمند این شبکه با زبان‌برنامه‌نویسی جدیدی به نام پلوتوس «Plutus» ایجاد می‌شوند. این زبان برنامه‌نویسی، امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز در حوزه دیفای «Defi»، وب۳ «Web3» و توکن‌های غیرمثلی «NFT» در این شبکه را آسان می‌‌کند.

اگرچه این پروژه اجرایی شده، اما کارایی برنامه‌های آن چندان بالا نیست. به نظر می‌رسد کاردانو باید منتظر هارد فورک‌های دیگری باشد. اگر به پروژه کاردانو علاقه دارید، می‌توانید خارج از این مطلب به بررسی انواع هارد فورک کاردانو بپردازید.

• هارد فورک (Hard fork) ایاس

ایاس «EOS» جزو ۱۰ ارز و پروژه برتر بازار کریپتو است که در جهت ارتقا، هارد فورک‌هایی برای آن انجام شده است.

قبلاً هارد فورک ایاس نیشن «EOSNation» صورت گرفته بود و جدیدترین آپدیت ایاس تحت عنوان مندل «Mandel» شناخته می‌شود که در ماه مه ۲۰۲۲ اجرا شده است. این هارد فورک‌ها در جهت غیرمتمرکز سازی بیشتر این پروژه انجام می‌شود تا بتواند به رتبه‌های بالاتر کریپتو صعود کند.

البته اگر شما به انواع هارد فورک ایاس علاقه دارید، می‌توانید به‌صورت اختصاصی به بررسی هارد فورک ایاس بپردازید و با جزئیات بیشتر آن آشنا شوید.

• هارد فورک (Hard fork) ترا

ترا «Terra» نیز به عنوان یکی دیگر از پروژهای محبوب کریپتو شناخته می‌شود که هارد فورک‌های آن نیز در بین کاربران سروصدا به پا کرده است. در نتیجه هارد فورک، ترا به یک زنجیره جدید بدون استیبل‌کوین الگوریتمی (UST) تبدیل می‌شود.

زنجیره قدیمی نیز تحت عنوان ترا کلاسیک «Terra Classic» با توکن لونا کلاسیک «Luna Classic» تحت نماد «LUNC» به فعالیت خود ادامه خواهد داد. البته این هارد فورک دارای جزئیات بیشتری است که در صورت علاقه‌مندی به پروژه‌های هارد فورک لونا می‌توانید به بررسی دقیق‌تر آن‌ها بپردازید.

هریک از توضیحات فوق که در رابطه با هارد فورک بیتکوین، هارد فورک اتریوم، هارد فورک کاردانو، هارد فورک ایاس و هارد فورک لونا ارائه شد، تنها بخش بسیار کوچکی از عناوین هارد فورک‌های صورت گرفته است که جزئیات بسیار بیشتری را شامل می‌شود.

هر هارد فورک (Hard fork)، مجموعه‌ای از تغییرات را در بر می‌گیرد که می‌تواند به‌صورت اختصاصی مورد توجه قرار بگیرد. شما می‌توانید هرکدام از انواع هارد فورک (Hard fork) ارز دیجیتال نامبرده را به‌صورت اختصاصی بررسی کنید تا به ارزشمندی شبکه بلاکچین مورد علاقه خود پی ببرید.

تاثیر فورک بر قیمت ارز دیجیتال چیست؟

طبیعتاً نمی‌توان تأثیر هارد فورک‌ها بر قیمت ارزهای دیجیتال را نادیده گرفت. اگرچه برخی از فورک‌ها تأثیر چندانی روی قیمت ندارند؛ اما گاهاً موفقیت‌آمیز بودن یا نبودن یک به‌روزرسانی می‌تواند وی افزایش یا کاهش ارزش یک پروژه رمزارزی در بازار نقش داشته باشد.

البته نوع اجرای هارد فورک نیز در این باره بی‌اثر نیست. برخی از هارد فورک‌ها به‌صورت برنامه‌ریزی شده و مرحله به مرحله انجام می‌شوند.

برخی دیگر هم به‌صورت بحث‌برانگیز انجام می‌شوند. در هر صورت تأثیر این موضوع روی قیمت، به نوع هارد فورک بستگی دارد و نمی‌توان یک تأثیر مشترک را برای تمام هارد فورک‌ها در نظر گرفت!

نتیجه‌گیری

هارد فورک‌ها، بخشی از دنیای کریپتو هستند و هر ازچندگاهی ممکن است شاهد فورک یکی از پروژه‌های آن باشیم. ممکن است پذیرش یک فورک برای طرفداران یک شبکه بلاکچین سخت باشد، اما در هر صورت این کار با به اجماع رسیدن و دریافت رأی حداکثری کاربران آن شبکه صورت خواهد گرفت.

اگر شما طرفدار یک پروژه خاص هستید و خبرهایی از انجام هارد فورک در آن پروژه به گوشتان خورده است؛ می‌توانید تحقیقات خود در مورد آن را آغاز کنید تا ببینید پس از فورم نیز می‌توانید به آن پروژه علاقه داشته باشید یا خیر.

به نظر شما چه فورک‌های دیگری برای کدام پروژه‌ها در راه است که می‌تواند تأثیرات عمده‌ای را در پی داشته باشد؟ نظرات و اطلاعات خود را با ما و دیگر کاربران سیگما به اشتراک بگذارید تا به نتایج بهتری در این باره برسیم.

سؤالات متداول

• فورک چیست؟

فورک «Fork» در دنیای ارزهای دیجیتال به معنای ایجاد تغییرات در کدها و پروتکل یک پروژه کریپتو است. این تغییر می‌تواند کوچک و جزئی یا بزرگ و تعیین کننده باشد.

• سافت فورک چیست؟

سافت فورک «Soft Fork» یا فورک ساده به فورک‌هایی با تغییرات جزئی و سطحی اشاره دارد. این نوع از فورک‌ها معمولاً جدایی پروژه‌های کریپتو را در پی ندارند و کدهای منبع باز قبلی را نامعتبر نمی‌کنند.

• هارد فورک چیست؟

هارد فورک «Hard Fork» یا فورک سخت به تغییرات عمده و تعیین کننده اشاره دارد که معمولاً سبب جدایی زنجیره قبلی و ایجاد یک زنجیره جدید در بلاکچین می‌شود.

• فورک‌ها با چه اهدافی انجام می‌شوند؟

سافت‌ فورک‌ها و هارد فورک‌ها می‌توانند با اهدافی چون «ارتقا سطح امنیت»، «حل مشکلات فعلی شبکه»، «افزایش مقیاس‌پذیری»، «بازگرداندن اعتبار به پروژه‌هایی که مورد حملات سایبری قرار گرفته‌اند» و… صورت می‌گیرد.

• کدام پروژه‌های کریپتو دارای فورک هستند؟

اکثر پروژه‌های موجود در حوزه کریپتو، سافت فورک و هارد فورک را تجربه می‌کنند. در واقع هارد فورک یک جزء جدایی ناپذیر از کرپیتو است که باید مورد پذیرش واقع شود تا پروژه‌ها بتوانند مراحل تکامل و بهبود خود را طی کنند.

• کدام ارزهای دیجیتال، فورک را تجربه کرده‌اند؟

از جمله شبکه‌های رمزارزی مشهوری که فورک‌های متعدد را تجربه کرده‌اند می‌توان بیتکوین، اتریوم، کاردانو، لونا، ایاس و… را نام برد.

• آیا شبکه اتریوم خود حاصل یک هارد فورک است؟

بله. اتریوم در سال ۲۰۱۶ در اثر یک حمله سایبری، هارد فورک را تجربه کرده که در نتیجه‌ی آن، اتریوم قبلی به عنوان اتریوم کلاسیک به کار خود ادامه داد و اتریوم جدید نیز تحت عنوان قبلی خود به فعالیت پرداخت!