وب 4.0 چیست و چه تفاوتی با نسخه‌های دیگر دارد؟

وب 4.0 نسل چهارم اینترنت است. ایده پشت این نسل از اینترنت هنوز کاملاً تئوری است، زیرا هنوز وجود ندارد. این به شدت با Web 3.0 که در حال حاضر دارای شبکه‌های مختلف و ابزارهای کاربردی است، در تضاد است.

نظریه‌پردازان وب 4.0 استدلال می‌کنند که نسل چهارم اینترنت ممکن است نه تنها اینترنت بلکه جهان را تغییر دهد. این ممکن است درست باشد، اما باید ردیابی کنیم که در وهله اول چگونه به نسل چهارم اینترنت نزدیک شده‌ایم.

ردیابی تکامل اینترنت

اولین نسخه اینترنت وب 1.0 بود. در آن زمان، نام آن «وب 1.0» نبود، بلکه به سادگی اینترنت نامیده می‌شد. آن را «وب فقط خواندنی» (Read-only Web) نیز می‌نامیدند؛ زیرا فقط می‌توانستید اطلاعات موجود در آن را بخوانید.

وب 1.0 عمدتاً از میلیون‌ها یا حتی میلیاردها صفحه وب به هم متصل شده توسط لینک‌ها تشکیل شده است. هیچ تصویر همراهی، کنترل و تعاملی وجود نداشت که اکنون مشخصه اینترنت امروزی است. این به این معنی است که تصاویر ضعیف بودند، کاربران کنترل کمتری بر آنچه می‌گویند داشتند و نمی‌توانستند با محتوا تعامل داشته باشند.

دلیل اینکه Web 1.0 تا این حد ابتدایی بود، این بود که فناوری رایانه به آنچه اینترنت واقعاً قادر به انجام بود، نرسیده بود. برای مثال، ما رایانه‌ای نداشتیم که بتواند عملکردهای خواندن/نوشتن را در اینترنت انجام دهد. همچنین هیچ سیستم ابری وجود نداشت و مکانیک‌های ذخیره داده هنوز در سال‌های شکل‌گیری خود بودند.

با این حال، با گذشت زمان، فناوری رایانه با قابلیت خواندن/نوشتن و سایر نوآوری‌های مهم پیشرفت کرد که استفاده از Web 1.0 را آسان‌تر کرد. این شروع وب 2.0 بود.

وب 2.0

وب 2.0 فقط اینترنت را تغییر نداد؛ بلکه کل جهان را تغییر داد. این انقلاب شیوه ارتباط انسان‌ها را متحول کرد و نحوه تجربه آنها از جهان را تغییر داد. همچنین تقریباً در هر صنعت فرصت‌های تجاری جدیدی ایجاد کرد.

پشت این تغییرات مهم ایجاد شده توسط وب 2.0 پیشرفت‌های عظیمی در فناوری کامپیوتر وجود داشت. اولین مورد از این پیشرفت‌ها رایانش ابری بود. محاسبات ابری به این معنی است که دسترسی بر اساس تقاضا به منابع رایانه بدون مدیریت فعال توسط کاربران در دسترس است.

این امر با بهبود سازگاری خواندن/نوشتن همراه شد. مردم اکنون می‌توانند به طور معناداری از طریق رایانه خود به صفحات اینترنتی خود متصل شوند.

غول‌های سازمانی مانند مایکروسافت و اپل نه تنها نرم‌افزارهای مهم رایانه‌ای را تولید می‌کردند، بلکه سخت‌افزاری را نیز برای همراهی با آن ایجاد می‌کردند. خیلی زود، ایده Web 2.0 از نوآوری‌های عظیم مهندسی کامپیوتر که توسط سهامداران وب 1.0 هدایت می‌شد، شروع به ظهور کرد.

اگر وب 1.0 مانند کتابی بود که کاربران می‌توانستند بخوانند، وب 2.0 بیشتر شبیه کتابی با صفحات خالی بود. مردم اکنون می‌توانند به اطلاعات دسترسی پیدا کرده و محتوای خود را ایجاد کنند. و سپس آنها می‌توانند آن محتوا را با دیگران به اشتراک بگذارند.

با این حال، این تنها تغییراتی نبودند که وب 2.0 پیشگام در آن بود. هنگامی که وب 2.0 در حال توسعه بود، تغییر گسترده‌ای در توانایی سخت‌افزار کامپیوتر نیز رخ داد. اندازه دستگاه‌های ذخیره‌سازی کوچک‌تر شد، تلفن‌ها کوچک‌تر شدند و عملکرد آنها به طور چشمگیری بهبود یافت. آنها می‌توانند صفحات را سریع‌تر بارگیری کنند، داده‌های بیشتری ذخیره کنند و حتی داده‌ها را از اینترنت دانلود کنند.

در اواسط دهه 2000، اکثر مردم برای آنلاین شدن نیازی به کامپیوتر نداشتند. آنها می‌توانستند این کار را با تلفن‌هایشان انجام دهند و اینترنت سریع‌تر نیز به آنها کمک می‌کرد. این امر گشت‌وگذار در اینترنت را به استفاده عملی از زمان تبدیل کرد. در همان زمان، شرکت‌ها شروع به توسعه نرم‌افزاری کردند که استفاده از اینترنت را برای کارهای مهم برای مردم آسان‌تر می‌کرد.

اولین آنها برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی بودند. یکی از نمونه‌ها فیس‌بوک، اولین شرکت رسانه اجتماعی قدیمی است. فیس‌بوک ایجاد جوامع، پیدا کردن دوستان جدید و دنبال کردن اخبار را آسان‌تر کرد. و مردم می‌توانند همه این کارها را تنها با چند حرکت انگشتان خود انجام دهند.

اما حتی وب 2.0 با وجود تمام مزایا، مشکلات خود را دارد. به عنوان مثال، اینترنت بسیار متمرکز است و افراد اطلاعات شخصی بیش از حد را به نهادهای متمرکز ارسال می‌کنند. ساختار اینترنت تضمین می‌کند که این نهادها کنترل مستقلی بر این داده‌ها دارند و می‌توانند هرطور که دوست دارند از آن استفاده کنند.

وب 3.0

برخلاف وب 1.0 و 2.0، وب 3.0 توسط جاه‌طلبان سازمانی هدایت نمی‌شود. در عوض، این امر توسط افراد عادی هدایت می‌شود که تصمیم می‌گیرند نگهبان داده‌ها و دارایی‌های خود باشند.

تغییر اصلی وب 3.0 در اینترنت این است که به افراد اجازه می‌دهد تا ذخیره‌سازی اطلاعات خود را کنترل کنند. برای اولین بار در تاریخ، مردم می‌توانند کنترل کنند که چه کسی به داده‌های آنها دسترسی دارد و از آن‌ها برای چه کاری می‌توان استفاده کرد.

این ظرفیت بر اساس فناوری متفاوتی به نام بلاکچین ساخته شده است. بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده است که تضمین می‌کند سوابق در یک نهاد متمرکز نگهداری نمی‌شوند، بلکه در یک سیستم غیرمتمرکز نگهداری می‌شوند.

با این حال، انتقال از وب 2.0 به وب 3.0 به اندازه تغییر از وب 1.0 به وب 2.0 آسان نبوده است. دلیل اصلی این است که وب 3.0 مبتنی بر یک سیستم نگهداری غیرمتمرکز است که برای اینترنت بیگانه است. در هر صورت، پذیرش وب 3.0 ادامه یافته است – البته به‌کندی.

علی‌رغم پذیرش وب 3.0 که هنوز در مراحل اولیه است، برخی از مردم در حال حاضر به آینده‌ای دور چشم دوخته‌اند. آنها به نسل چهارم اینترنت نگاه می‌کنند که آن را وب 4.0 می‌نامند.

وب 4.0 چیست؟

ایده اصلی وب 4.0 اینترنتی است که در آن اکثر چیزها ممکن است. نظریه‌پردازان وب 4.0 استدلال می‌کنند که نسل چهارم اینترنت بر تجربه کاربری بهتر متمرکز خواهد بود. این نسخه از اینترنت می‌تواند به طور چشمگیری با هر نسخه قبلی متفاوت باشد.

ایده وب 4.0 بر سه ستون مهم استوار است. رکن اول «کلان داده» (Big Data) است. از زمان وب 2.0، این سوال که با داده‌های کاربر چه کنیم، مهم بوده است. پاسخ وب 2.0 به این سوال این است که به نهادهای متمرکز اجازه کنترل و فروش آن را می‌دهد. پاسخ وب 3.0 نگهداری شخصی و استفاده غیرمتمرکز است. پاسخ وب 4.0 استفاده از داده‌ها برای ایجاد دنیایی آگاه‌تر است. این بدان معناست که وب 4.0 استفاده از داده‌ها را برای ایجاد تجربه‌ای فراگیر برای کاربران در اولویت قرار می‌دهد.

رکن دوم ارتباط نزدیکی با رکن اول دارد و آن همکاری (Collaboration) است. نسل چهارم اینترنت بر اساس همکاری کاربران و ارائه‌دهندگان خدمات ساخته خواهد شد. این ممکن است شامل ایده‌های جدیدی مانند داده‌های کاربر باشد که تعیین‌کننده ظاهر یک وب‌سایت است. آنها همچنین ممکن است بتوانند دقیقاً تعیین کنند که در معرض چه محتوایی قرار می‌گیرند، که منجر به تجربه کاربری بهتری می‌شود.

آخرین رکن واقعیت افزوده (Augmented Reality) است. وب 4.0 ممکن است اینترنتی را ایجاد کند که در آن همه افراد دارای یک آواتار دیجیتالی باشند که در اینترنت زندگی می‌کنند. این به طور چشمگیری ظرفیت اینترنت برای عمل به عنوان یک دهکده جهانی را افزایش می‌دهد. همچنین ممکن است اتحاد بین شهروندان جهان را تقویت کند و حتی به همزیستی مسالمت‌آمیزتر منجر شود.

آیا وب 4.0 امکان‌پذیر است؟

ایده‌های پشت وب 4.0 مطمئناً هیجان‌انگیز هستند، اما این بدان معنا نیست که آنها اجتناب‌ناپذیر یا حتی ممکن هستند. نرم‌افزار و سخت‌افزاری که امروزه در اختیار داریم، هنوز با ایده‌های بزرگ وب 4.0 سازگار نیست.

گذشته از مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آشکاری که وب 4.0 ممکن است داشته باشد، مشکلات اجتماعی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، دیجیتالی کردن تعامل انسانی چگونه بر خانواده‌ها و روابط همسران تأثیر می‌گذارد؟ آیا انسان‌ها ترجیح می‌دهند روابط دیجیتالی را در یک دهکده جهانی به جای روابط فیزیکی شکل دهند؟

ثانیاً تأثیر وب 4.0 بر اجرای قانون چه خواهد بود؟ یک دهکده دیجیتال جهانی با آواتارها نیز جمعیت آسیب‌پذیری خواهد داشت. دولت در چنین فضایی چگونه می‌تواند قانون را اجرا کند؟ یا این که اجرای این قانون به شرکت‌های بزرگ واگذار می‌شود؟ آیا کاربران باید از خود محافظت کنند؟

در نهایت، تأثیر وب 4.0 بر فرهنگ کار چیست؟ اگر وب 4.0 به درستی پیاده‌سازی شود، می‌تواند پایان ساختمان‌های اداری برای همیشه باشد. این تغییر فرهنگ چه تأثیری بر زندگی ما خواهد داشت؟ همه اینها سؤالات مهمی هستند که اگر می‌خواهیم وب 4.0 داشته باشیم باید به آنها پاسخ دهیم.

این مهم است که مردم محدودیت‌های فنی فعلی وب 4.0 و سؤالات اجتماعی که ممکن است ایجاد کند را درک کنند. به‌هرحال، وب 4.0 به خاطر خودش ایجاد نخواهد شد. برای استفاده مردم ایجاد خواهد شد. از این رو، مردم باید درک کنند که چقدر می‌تواند با جوامع بشری سازگار باشد.

در نهایت، پاسخ ساده است. وب 4.0 ممکن است امکان‌پذیر باشد، اما ابتدا باید به سوالات مهم اجتماعی که مطرح می‌کند پاسخ دهیم.

آینده وب 4.0

نسل چهارم اینترنت می‌تواند دنیا را برای همیشه تغییر دهد. با وجود آن، مهم است که محتاطانه خوش‌بین باشیم. وب 4.0 هنوز نظری است و بر اساس فرضیات ذاتاً خارق‌العاده است.

این مفروضات شامل این ایده است که اینترنت نسل چهارم خواهد داشت. با توجه به مشکلات پذیرش وب 3.0، این امکان وجود دارد که حتی نسل سوم اینترنت نیز هرگز به طور واقعی آغاز نشود.

حتی اگر وب 4.0 امکان‌پذیر باشد و اتفاق بیفتد، هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که چنین آینده‌ای نزدیک باشد. الزامات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای پذیرش وب 4.0 هنوز در دسترس نیست و ممکن است چندین دهه طول بکشد. به عنوان مثال، ابزارهای واقعیت افزوده باید به اندازه تلفن‌های همراه واقعی و ارزان شوند. بدون این نوآوری، مقیاس‌پذیری واقعی وب 4.0 غیرممکن خواهد بود. گذشته از آن، نیاز به هجوم چشمگیر سرمایه و علاقه به توسعه وب 4.0 وجود دارد. این هنوز اتفاق نیفتاده است، زیرا بیشتر مردم هنوز مشغول وب 3.0 و مشکلات منحصربه‌فرد آن هستند.

با این حال، اگر همه اینها اتفاق بیفتد و ستاره‌ها همسو شوند، وب 4.0 ممکن است به واقعیت تبدیل شود.

سوالات پرتکرار

وب 4.0 چیست؟

وب 4.0 چهارمین نسل اینترنت است که با داده‌های کلان، همکاری بین کاربران و ارائه‌دهندگان خدمات و واقعیت افزوده مشخص می‌شود.

چه زمانی وب 4.0 ممکن می‌شود؟

در این مرحله، وب 4.0 صرفاً یک نظریه است. هیچ جدول زمانی برای تبدیل شدن به جریان اصلی وجود ندارد.

آیا وب 4.0 اتفاق می‌افتد؟

در حالی که نسل چهارم اینترنت ممکن است اتفاق بیفتد، هیچ نشانه‌ای در حال حاضر وجود ندارد که نشان دهد این اتفاق نزدیک است. با تمام آنچه می‌دانیم، ممکن است یک نظریه اینترنتی جالب باشد.