ثروتمندترین فرد تاریخ بشریت کیست؟

برخی افراد به طور غیرقابل تصوری ثروتمند هستند. بر اساس داده‌های بلومبرگ، برنارد آرنو (Bernard Arnault) میلیارد فرانسوی با 190 میلیارد دلار ثروتمندترین مرد جهان است. این رقم بیش از مجموع تولید ناخالص داخلی میانمار، لائوس و کامبوج است که حدود 76 میلیون نفر جمعیت دارند.

مطمئناً در دنیای مدرن ما، جایی که فناوری امکان ایجاد و تثبیت ثروتی نجومی را فراهم می‌کند، ما در میان ثروتمندترین افراد تاریخ زندگی می‌کنیم. واضح است که اینها ثروتمندترین در طول تاریخ بشریت نیستند.

ثروتمندترین افراد جهان در زمان‌های پیشین زندگی می‌کردند، در دوره‌هایی که اندازه‌گیری ثروت خالص دشوارتر بود.

از چنگیزخان تا جی‌پی مورگان

تخمین ثروت در دوره‌های گذشته دشوار است؛ زیرا معنای ثروتمند بودن در دوره‌های مختلف بسیار متفاوت است.

چه ارزشی برای زمین‌های امپراتوران ایرانی قائل هستید؟ آیا ضرب وزن بر حسب اونس انبار طلای چنگیزخان در 1850 دلار (آخرین قیمت طلا در هر اونس تا فوریه 2023) واقعاً به ما می‌گوید که ثروت او در آن زمان چقدر ارزش داشت؟ یا مارکوس لیسینیوس کراسوس را در نظر بگیرید که دارایی خالص او 170 میلیون سسترس برآورد شده است.

با این حال، لازم نیست برای یافتن افرادی با ثروت نجومی به دوران باستان برگردیم. مثلاً جان دی. راکفلر بنا به برآوردها، بین 300 تا 400 میلیارد دلار ثروت داشت یا جی‌پی مورگان که سنگ‌بنای فدرال رزرو را گذاشت و اقتصاد را از طریق وام هنگفتی به دولت پس از وحشت سال 1893 تثبیت کرد.

شاید به جای تلاش برای اندازه‌گیری ثروت به صورت مطلق، بهتر باشد به این نگاه کنیم که چه کسی در زمان و مکان خود آن‌قدر ثروتمند بوده که شخصاً ارزش پول را تعریف کرده است.

در تمام تاریخ، دو نفر هستند که آن‌قدر ثروت عظیمی نسبت به دیگران در دست داشتند که خرج کردن آن (داوطلبانه یا غیرداوطلبانه) می‌تواند اقتصاد جهان شناخته‌شده را به رکود بکشاند.

مانسا موسی (Mansa Musa)

در سال 1324، مانسا (به معنی امپراتور) موسی از امپراتوری مالیان (Malian Empire) برای حج، زیارت مسلمانان به مکه رفت. همراهان او متشکل از حدود 60,000 نفر و مقداری طلا بود که در سراسر جهان مدیترانه پخش می‌شد.

او شهرهایی را که از آنها بازدید می‌کرد، طلا باران می‌کرد و آن را به فقرا می‌بخشید و به روایتی هر جمعه مسجدی جدید می‌ساخت. او به ویژه در قاهره و مدینه هزینه‌های زیادی می‌کرد و هجوم ناگهانی پول باعث افزایش قیمت کالاهای روزمره شد.

با درک اینکه او شخصاً موجی از تورمی عظیم را ایجاد کرد که کل منطقه را گرفتار کرد، شخصاً برنامه تسهیل کمی (سیاست انقباضی) را آغاز کرد و تمام طلای قاهره را به صورت قرضی با نرخ بهره بالا گرفت. او یک چرخه اقتصاد کلان تک نفره بود.

آتاهوالپا (Atahualpa)

اما قاره آمریکا چطور؟ در سال 1532، یک جنگ وحشیانه جانشینی بین برادران ناتنی آتاهوالپا و هواسکار به تازگی رو به پایان بود و امپراتوری اینکاها روند بهبودی را آغاز می‌کرد.

هنگام برخورد با امپراتوری اینکاها، مسائل مربوط به زمینه اقتصادی بسیار پیچیده می‌شود. این تنها تمدن بزرگی است که بدون هیچ‌گونه ظاهری از بازار توسعه یافته است. اصلاً مفهوم پول وجود نداشت.

در عوض، کل ایالت به‌عنوان نوعی واحد خانوادگی سازمان‌دهی شده بود که اینکاها (امپراتور) همه چیز را کنترل می‌کردند:

• غذا
• پوشاک
• کالاهای لوکس
• خانه‌ها
• مردم

به عنوان یک مرد، به عنوان یک کشاورز، کارگر، صنعتگر یا سرباز به امپراتور خدمت کردید. در ازای آن، هر چیزی که برای زنده ماندن نیاز داشتید، در اختیار شما قرار می‌گرفت.

هنگامی که فاتحان اسپانیایی به آتاهوالپا در کاجامارکا حمله کردند و او را به اسارت گرفتند، او توانست کاری بی‌سابقه کند – و اتاق بزرگی را پر از طلا کرد.

قدرت او آن‌قدر بی چون و چرا بود که می‌توانست کل معابد را از طلا پر کند، و او این کار را کرد. چیزی در امپراتوری وجود نداشت که او از نظر تئوری مالک آن نبود.

باج پرداختی او به اسپانیایی‌ها به ارزش امروز تقریباً 1.5 میلیارد دلار بود. به‌هرحال اسپانیایی‌ها او را کشتند و امپراتوری او را نابود کردند، اما میلیاردها دلار طلا و نقره که پس از سال 1500 به اروپا سرازیر شد، باعث تورم بالا و رکود اقتصادی طولانی‌مدت شد.

بسیاری از مبالغ هنگفت طلا که اقتصاد اروپا را در قرن شانزدهم دچار مشکل کرد، از آتاهوالپا بود.

سخن پایانی

اگر از این ایده که کمتر از 100 نفر به اندازه نصف جهان امروز ثروت در اختیار دارند، شگفت‌زده شده‌اید، تصور کنید که قبلاً چقدر پول متمرکز بود.

حتی اگر بیل گیتس گران‌ترین تعطیلاتی را که می‌توانست انجام دهد، می‌رفت، احتمالاً نمی‌توانست یک بحران ارزی منطقه‌ای ایجاد کند. اگر قرار باشد کسی میلیاردر را ربوده باشد، آیا رشوه پرداختی می‌توانست یک قاره را وارد رکود کند؟